Geoparki
to obszary zawierające pojedyncze lub mozaikowo rozłożone obiekty
o wybitnych walorach geologicznych, wartościowe dla geoturystyki i
edukacji, które zostały udokumentowane w drodze przeprowadzonej
inwentaryzacji i oceny. Na terenie województwa lubuskiego znajduje
się jeden z niewielu krajowych geoparków. Jest to Łuk Mużakowa.
Łuk
Mużakowa jest najlepiej zbadaną na świecie spiętrzoną moreną
czołową. Łuk, wygięty ku północy w kształcie podkowy, rozciąga
się od miejscowości Tuplice przez Trzebiel po Łęknicę. Dzieli go
symetrycznie Nysa Łużycka tworząc w rejonie Łęknicy przełom
rzeki z tarasami. Te tarasy zostały zostały w I połowie XIX w.
zagospodarowane w nadzwyczajny sposób poprzez stworzenie
największego w środkowej Europie parku krajobrazowego w stylu
angielskim.
Łuk
Mużakowa to pierwszy obszar w Polsce, który w 2003r. otrzymał
certyfikat Ministerstwa Środowiska nadając rangę Geoparku
Krajowego. Nadanie tej rangi wynika z występowania na tym obszarze
miejsc o specjalnym znaczeniu dla nauk o Ziemi, czyli tzw. geotopów.
Po polskiej stronie Łuku rozpoznano i udokumentowano 34 geotopy.
Powierzchnia Geoparku Łuk Mużakowa pokrywa się z zasięgiem Parku
Krajobrazowego o tej samej nazwie. Wyróżnikiem tego obszaru są
wysokie walory przyrody nieożywionej, pozostałości techniczne po
kopalni węgla brunatnego „Babina”, lekcje geografii fizycznej w
terenie, fantastyczne formy erozyjne, kolorowe jeziorka, zażelazione
bulgoczące źródełka.
Ciekawe
formy rzeźby terenu stanowią rowy wietrzeniowe, tzw. gizery,
powstałe w wyniku powolnego utleniania odsłaniających się na
powierzchni terenu wychodni warstw węgla brunatnego.
Górnicza
przeszłość obszaru Łuku Mużakowa przyczyniła się do powstania
największego w Polsce zespołu sztucznych zbiorników wodnych,
zwanych pojezierzem antropogenicznym. Ich największe skupiska
występują w rejonie Łęknicy, Chwaliszowic, Trzebiela i Tuplic.
Jeziora powstały w dawnych wyrobiskach poeksploatacyjnych. Ich cechą
charakterystyczną jest stale zmieniająca się barwa wód,
niespotykane formy ukształtowania terenu oraz bogactwo florystyczne
otoczenia. Kolorowe akweny wodne pojezierza antropogenicznego pełnią
jedynie funkcję turystyczno-naukową. W całym regionie zachowało
się około 110 zbiorników wodnych a najstarsze z nich liczą około
100 lat. Z powodu nietypowego chemizmu wód obszaru Łuk Mużakowa,
tylko niektóre z nich mogą być wykorzystywane w celach
gospodarczo-turystycznych.
Prócz
tego, oczywiście występuje przyroda ożywiona oraz chronione
obiekty dziedzictwa kulturowego. Z wielu zabytków
architektonicznych, które się zachowały na tym obszarze,
szczególnie cenne są obiekty związane z dawną kulturą łużycką.
Przykładem typowego budownictwa serbskiego jest znajdujący się we
wsi Buczyny prywatny Skansen Łużycki. Interesujące są również
chaty łużyckie i zabudowania gospodarcze z wykorzystaniem głazów
narzutowych (szczególnie w Żarkach Wielkich oraz kościół w
Niwicy).