Wicina
to wieś położona w powiecie żarskim, w gminie Jasień. Stanowisko
archeologiczne obejmuje osadę obronną pochodzącą z kręgu kultury
łużyckiej z okresu halsztackiego.
Pierwsze
wzmianki o przypadkowych odkryciach na tym terenie ozdób z brązu
pojawiły się w XIX w. W 1966r. rozpoczęto systematyczne badania
wykopaliskowe, które prowadzi się do dzisiaj w letnich sezonach.
Początkowo prace ograniczały się do terenu obejmującego majdan
osady. W trakcie prowadzonych w Wicinie wykopalisk zbadano również
cmentarzysko, w którym odkryto ok.500 grobów. Prace wykopaliskowe w
promieniu 15 km przyniosły odkrycie i rozpoznanie mikroregionu
osadniczego złożonego z osady obronnej i pięciu koncentracji
osadniczych. Łącznie odkryto w tym rejonie około 200 punktów
osadniczych, z których większość była osadami okresowymi.
Osada
powstała na piaszczystej wydmie otoczonej bagnami i podmokłymi
łąkami w pradolinie rzeki Lubszy. Początkowo była osadą otwartą,
którą broniło naturalne położenie. Umiejętność produkcji
brązu prowadziła do znacznego wzbogacenia się tamtejszej ludności.
Konieczność utrzymania obrony doprowadziła do powstania wału
drewniano-ziemnego w VII w. p.n.e. Pod koniec VI w. p.n.e. rozpoczęto
przebudowę i wzmocnienie wałów obronnych. Nowy został zbudowany w
75%. Jego wysokość wynosiła 6 m a szerokość 10 m u podstawy.
Wykonany był w postaci skrzyń z drewnianych bali. Ustawione były
na rusztowaniu z wielkich drzew układanych na przemian w dwóch
warstwach, wzmocnionym wbijanymi słupami. Skrzynie wypełniały
kamienie, glina i piasek. Po zewnętrznej stronie wału były wbite
ukośne zapory i zasieki. W czwartej, nieprzebudowanej części,
zachował się pierwotny wał, niższy i węższy. Odcinek ten nie
został przebudowany z powodu najazdu Scytów na osadę.
Osada
została najechana przez Scytów. Świadczą o tym pozostałości
broni na terenie osady. Została zdobyta przez najeźdźców a
tamtejsza ludność dostała się do niewoli i częściowo
wymordowana. W trakcie wykopaliskowych prac odkryto w zgliszczach
szkielety kobiet, dzieci oraz starszych mężczyzn. Prawdopodobnie
napad miał miejsce w dzień i zupełnie zaskoczył osadników, gdyż
przy ich szczątkach znaleziono osobiste ozdoby. Mieszkańcy nie
zdążyli przygotować się do obrony bądź nie mogli się bronić.
Brakuje bowiem śladów walki czy ciał najeźdźców. Osada została
całkowicie spalona.
Pożar
uchronił przed grabieżą liczne przedmioty codziennego użytku.
Najliczniejszą grupę tworzą naczynia oraz ich ułamki.
Najważniejsze jednak są urządzenia i narzędzia służące do
wytopu metalu i jego obróbki. Są to m.in. gliniane łyżki i tygle
odlewnicze, ułamki form odlewniczych, jedyny odkryty w Polsce
egzemplarz młota kowalskiego z okresu halsztackiego, rogowy
młoteczek cyzelerski, zestaw przecinaków i dłut. Bogaty jest także
zbiór przedmiotów z brązu i żelaza: naszyjniki, szpile,
bransolety, naramienniki, spiralki z drutu, guzy, wisiorki, paciorki
i inne drobne wyroby. W osadzie znaleziono również figurki i
wisiorki z brązu przedstawiające ludzi i zwierzęta. Ponadto na
uwagę zasługują także: żelazne noże, płaskie kamienie żarnowe
o rozcieracze do ziaren, brązowy sierp, ciężarki tkackie,
przęśliki, rylce, szydła i igły.
Wszystkie
eksponaty można podziwiać w Muzeum Archeologicznym Środkowego
Nadodrza w Świdnicy.